Natuurlijke oplossingen in de strijd tegen overstromingen en droogte in Grensregio Maas-Rijn

De waterbom van juli 2021 liet diepe sporen na in de grensregio Maas-Rijn: 238 dodelijke slachtoffers en naar schatting 38 miljard euro aan schade. Tegelijk neemt het risico op langdurige droogte toe met schade in de landbouwproductie, de natuur en de economie tot gevolg. De natuurlijke bufferende werking van het landschap – ooit verzekerd door bossen, valleien, graslanden en natte zones – is door ontbossing, bebouwing en drainage sterk verminderd. In combinatie met de toenemende gevolgen van klimaatverandering vergroot dit de kans op wateroverlast én waterschaarste.

Sterke coalitie voor klimaatweerbaar landschap
Via SPONGE wil landschapspark Grenzeloos Bocageland in samenwerking met het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren en de zeven betrokken gemeenten Voeren, Dalhem, Aubel en Plombières, Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem en Vaals het gebrek aan maatregelen stroomopwaarts aanpakken. Door het versterken van de solidariteit over grenzen heen, van aan de bron tot monding en van heuvel tot dal wil het landschapspark draagvlak creëren voor collectieve actie.  Dit gaat dan om natuurlijke oplossingen zoals aanplant van heggen en bomen, het herstel van grasland, de aanleg van poelen en swales, .... Door maatregelen stroomopwaarts én stroomafwaarts op elkaar af te stemmen, ontstaat een veerkrachtig watersysteem voor de hele Euregio.

“Met SPONGE versterken we niet alleen de waterveiligheid, maar ook de samenwerking en verbondenheid tussen dorpen, gemeenten en landen,” zegt Ann-Sophie Debergh, coördinator van het landschapspark Grenzeloos Bocageland. “Het landschap is onze bondgenoot in de strijd tegen klimaatverandering.”

SPONGE wordt uitgevoerd door een sterke coalitie: Landschapspark Grenzeloos Bocageland, WWF Nederland, Drielandenpark, Provincie Nederlands Limburg en de gemeenten Dalhem, Plombières, Raeren, Valkenburg aan de Geul en Welkenraedt. Het project gaat op 1 oktober 2025 officieel van start.

Natuurlijke sponswerking landschap herstellen
SPONGE wil het natuurlijk bufferend vermogen van het landschap herstellen met natuurlijke oplossingen en een grensoverschrijdende samenwerking. Het driejarige project, met een totaalbudget van 6,5 miljoen euro en steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling via Interreg Maas-Rijn, zet in op onder meer:

• Demonstratie-acties (, aanleg van greppel- en drempelstructuren, organische stof opbouw in de bodem, …).
• Collectieve actieplannen van burgers en verenigingen in de stroomgebieden van de Berwijn, Voer en de Geul.
• Strategische waterbekkens die water bufferen volgens natuurlijke principes.
• Een vouchersysteem voor boeren, landeigenaren en kmo’s om zelf maatregelen uit te voeren.
• Een rivierwandeling die burgers en beleidsmakers sensibiliseert over het belang van een natuurlijke aanpak.

Maatregelen die gebaseerd zijn op natuurlijke principes zijn - indien toegepast op grote schaal - minder duur dan de traditionele technische maatregelen om regenwater te vertragen, te infiltreren en op te vangen. Bovendien zorgen zo ook voor positieve effecten op mens en biodiversiteit.